بـرتـرى قـرآن

2 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «فَضْلُ القُرآنِ عَلى سائِرِ الْكَلامِ كَفَضْلِ اللّه‏ِ عَلى خَلْقِهِ».

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـرترى قـرآن بر سـاير سخـنها هـمانند برترى خدا بر مخـلوقات اوسـت.

احتـرام قـرآن

3 قالَ رسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «اَلْقُـرآنُ اَفْضَلُ شَى‏ءٍ دُونَ‏اللّه‏ِ، فَمَنْ وَقَرَّ القُرآنَ فَقَدْ وَقَرَّ اللّه‏َ وَ مَنْ لَمْ يُوَقِّرِ القُرآنَ فَقَدْ اِسْتَخَفَّ بِحُرْمَةِ اللّه‏ِ، حُرْمَةُ الْقُرآنِ عَلَى اللّه‏ِ كَحُـرْمَةِ الوالِدِ عَلى وَلَدِهِ».

رسـول اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود: قـرآن جز خـدا بهترين و برترين چيـزهاست، كسى كه احـترام قـرآن را نـگهدارد به خدا احـترام كرده است، و كسـى كه حـرمت قـرآن را نـگه ندارد نسبت به خدا بى‏حرمتى كرده اسـت، احـترام به قـرآن در پيشـگاه الهى هـمانند احتـرام پـدر بر فـرزند اسـت.

رمـز جاودانگى قــرآن

4 عَنِ الرِّضا عَنْ اَبيه عليهماالسلاماِنَّ : «رَجُلاً سَأَلَ اَبا عَبدِاللّه‏ِ عليه ‏السلام مـا بـالُ القُـرآنِ لا يَزْدادُ عِنْـدَ النَشْـرِ وَالـدِراسةِ اِلاّ غَضـاضَةً؟ فَقـالَ: لاَنَّ اللّه‏َ تبارَكَ وَ تَعـالى لَمْ يَجْعَـلْهُ لِزَمـانٍ دوُنَ زمانٍ وَ لا لِناسٍ دُونَ نـاسٍ، فَـهُوَ فى كُلِّ زَمـانٍ جَديدٌ، وَ عِنْدَ كُلِّ قَـوْمٍ غَضٌّ اِلى يَـومِ القيـامَةَ».

امام هشتم عليه ‏السلام از امام كاظم عليه ‏السلام نقل مى‏كند كه فرمود: مردى از امـام صادق عليه ‏السلامپـرسيد چگونه است كه قـرآن هـر چه خـوانده و منتشـر مى‏شـود جز بر تازگى و طـراوتش افـزوده نمى‏شـود؟ امام صـادق عليه ‏السلام فرمود: زيرا خـداوند آنرا براى زمان و مردم خـاصى قرار نـداده اسـت، بنـابراين در هر عصـرى نو، پيـش هر ملتى تا روز قيـامت تازه و شـاداب اسـت.

رهـبرى قـرآن

5 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «عَلَيكُمْ بِـالْقُرآنِ فَاتَّخِذُوهُ اِمـامـاً وَ قائِداً، فَاِنَّهُ كَلامُ رَبِّ العالَمينَ الَّذى هُوَ مِنْهُ وَ اِلَيْهِ يَعُودُ، فَآمِنوُا بَمُتَشابِهِهِ وَ اعْتَبِروُا بِاَمْثالِهِ».

پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: بر شما باد قرآن، پس آنرا رهبر و پيشواى خود قرار دهيد، زيرا آن، سخن پروردگار جهانيان است. از طرف اوست و بسوى او برمى‏گردد، بنابراين به متشابهات آنها هم ايمان آوريد و از ضرب المثلهاى آن پند گيريد.

محتواى قـرآن

6 قالَ عَلىُّ عليه ‏السلام: «فىِ القُرآنِ نَبَأُ ما قَبْلَكُمْ، وَ خَبَرُ ما بَعْدَكُمْ، وَ حُكْمُ ما بَيْنَكُمْ».

امام على عليه ‏السلام فرمود: تـاريخ گـذشتگان و آيـندگان و بـرنامه زنـدگى شـما در قـرآن اسـت.

شـفاى قـرآن

7 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «عَلَيْكُمْ بِالقُرآنِ فَاِنَّهُ الشِّفاءُ النافِعُ، وَ الدَّواءُ الْمُبارَكُ وَ عِصْمَةٌ لِمَنْ تَمَسَّكَ بِهِ، وَ نَجاةٌ لِمَنْ تَبِعَهُ».

پيامبر بزرگوار صلي الله عليه و آله فرمود: بر شما باد به قرآن، چون قرآن، شفاى سودمند، و داروى پربركت است و نگهبان كسى است كه به آن چنگ مى‏زند، و نجاتبخش كسى است كه از آن پيروى كند.

نـور قـرآن

8 قالَ الحَسَنُ بنُ عَلى عليه ‏السلام: «اِنَّ هذَا القُرآنَ فيهِ مَصابيحُ النُّورِ وَ شِفاءٌ لِلْصُّدُورِ».

امام حسن مجتبى عليه ‏السلام فرمود: در اين قـرآن چراغـهاى روشـن (هـدايت) و داروى شـفابخش دلهـاست.

مـيزان بـودن قــرآن

9 قالَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «اَيُّهَا النّاسُ ما جاءَكُمْ عَنّى يُوافِقُ كِتابَ اللّه‏ِ فَاَ نَا قُلْتُهُ وَ ما جاءَكُمْ بِخِلافِ القُرآنِ فَلَمْ اَقُلْهُ».

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى مردم آنچه از من براى شما نقل مى‏شود چنانچه هماهنگ با قرآن بود بدانيد گفتار من است و اگر مخالف با محتواى قرآن بود گفته من نيست.

بخش دوّم:

حاملان قرآن و مسئوليت آنان

شرافت قرآنيان

10 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «اَشرافُ اُمَّتى حَمَلَةُ القُرآنِ وَ اَصْحابُ اللَّيْلِ».

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آلهفرمود: قرآنيان و شب‏زنده داران، بزرگواران امّت من هستند.

حامـل قـرآن

11 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «حامِلُ القُرآنِ حامِلُ رايَةِ الاِْسْلامِ وَ مَنْ أَكْرَمَهُ فَقَدْ اَكَرَمَ‏اللّه‏َ وَ مَنْ اَهانَهُ عَلَيْهِ لَعْنَةُ اللّه‏ِ».

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است، كسى كه او را احترام كند خدا را گرامى‏داشته است، كسى كه به او اهانت كند مورد لعن و نفرين خدا خواهد بود.

مقـام قـرآن دانـان

12 قالَ النَبىُّ صلي الله عليه و آله: «اِنَّ اَهلَ الْقُرآنِ فى اَعْلى دَرَجَةٍ مِنَ الاْدَميّين ما خَلاَ النَّبيينَ وَ الْمُرْسَلينَ فلا تَسْتَضْعِفُوا اَهْلَ القُرآنِ حُقُوقَهُمْ، فَاِنَّ لَهُمْ مِنَ اللّه‏ِ لَمَكاناً».

پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: قرآنيان بالاترين مقام انسانى بعد از پيامبران و فرستادگان الهى را دارند، پس حقوق آنان را كم ندانيد، زيرا در پيشگاه الهى داراى منزلتى هستند.

حاملان و آموزگاران قرآن

13 عَنْ رَسُولِ اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «حَمَلَةُ الْقُرْآنِ هُمُ المُعَلِّمُونَ كلامَ‏اللّه‏ِ وَ الْمُتَلَبِّسُونَ بِنُورِ اللّه‏ِ. مَنْ والاهُمْ فَقَدْ والَى اللّه‏َ، مَنْ عاداهُمْ فَقَدْ عادَى اللّه‏َ».

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و دربركنندگان نور خدايند، كسى كه آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و كسى كه نسبت به آنان دشمنى كند با خدا دشمنى كرده است.

مسئوليت قـرآن خـوان

14 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «يا مَعاشِرَ قُرّاءِ الْقُرآنِ، اِتَّقوااللّه‏َ عَزَّ وَ جَلَّ فيما حَمَّلَكُم مِن كِتابِهِ، فَاِنّى مَسئُولٌ وَ اِنَّكُمْ مَسئُولُونَ، اِنّى مَسئُوولٌ عَنْ تَبْليغِ الرِسالَةِ، وَ اَمّا اَنْتُمْ فَتُسْألَونَ عَمّا حُمِّلتُمْ مِنْ كِتابِ اللّه‏ِ وَ سُنَّتى».

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اى جامعه قرآن خوانان! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقواى الهى را پيشه كنيد، زيرا من و شما مسئوليم، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما در باره آنچه از كتاب خدا و سنّت من داريد سؤال خواهد شد.

قـرآن و وظائف ما

15 قالَ النّبىُ صلي الله عليه و آله: «تَعَلَّمُوا الْقرآنَ، وَ تَعَلَّموُا غَرائبَهُ و غَرائبُهُ فَرائِضُهُ وَ حُدُودُه، فِاِنَّ الْقُرآنَ نَزَلَ عَلى خَمْسَةِ وُجُوهٍ: حَلالٍ وَ حَرامٍ وَ مُحْكَمٍ وَ مُتَشابِةٍ وَ اَمثالٌ، فَاعْمَلُوا بِالحَلالِ، وَ دَعَوُا الحَرامَ، وَاعْمَلُوا بِالْمُحْكَمِ، وَ دَعَوُا المُتَشابِهَ، وَاعْتَبِرُوا بِالاَْمْثالِ».

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: قرآن و شگفتيهاى قرآن و مفاهيم آن را بياموزيد. مفاهيم قرآن همان واجبات و حدود آن است، زيرا قرآن برپنج وجه نازل شده است: حلال و حرام و محكم و متشابه و ضرب‏المثلها، به حلال قرآن عمل كنيد، و حرام را رها كنيد، به محكمات عمل كنيد و متشابه آن را واگذاريد و از ضرب المثلها پند گيريد.

قرآن براى عمل

16 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «مَنْ تَعلَّمَ الْقُرآنَ فَلَمْ يَعْمَلْ بِهِ وَ آثَـرَ عَلَيْهِ حُبَّ الدُّنيا وَ زينَتَها، اِستَوجَبَ سَخَطَ اللّه‏ِ تَعالى وَ كانَ فى الدَرجَةِ مَعَ اليَهُودِ وَالنَّصارى الَّذينَ يَنْبِذُونَ كِتابَ‏اللّه‏ِ وَراءَ ظُهُورِهِم».

پيامبر خدا صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: كسى كه قرآن را بياموزد و به آن عمل نكند و دنيا دوستى و زينت آن را بر قرآن ترجيح دهد سزاوار خشم خداوند است، و در رديف يهود و نصارى قرار خواهد داشت كه كتاب خدا را پشت سر انداختند.

قاريان و اميران

17 عَنِ الصّادِقِ عَنْ آبـائِه عليه ‏السلام قالَ: «صِنْفانِ اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى، وَ اِذا فَسدا فَسَدَتْ اُمَّتى: اَلاُمَراءُ وَ القُرّاءُ».

امام صادق عليه ‏السلام به نقل از پدرانش فرمود: دو گروهند كه اگر اصلاح بشوند امّت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند كرد: حاكمان و قاريان قرآن.

قرائت بـدون عـمل

18 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ صلي الله عليه و آله: «وَ مَنْ قَرَءَ القُرآنَ وَ لَمْ يَعْمَلْ بِهِ حَشَرَهُ اللّه‏ُ يَوْمَ القيامَةِ اَعْمى».

رسول خدا صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: كسى كه قرآن بخواند و به آن عمل نكند خداوند او را روز قيامت كور محشور خواهد كرد.

قـرائت قـرآن و گناه

19 قالَ النّبىُ صلي الله عليه و آله: «مَنْ قَرَأَ القُرآنَ ثمُّ شَرِبَ عَلَيهِ حَراماً اَوْ آثَرَ عَلَيْهِ حُبّاً لِلدُّنيا وَ زينَتَها اِسْتَوْجَبَ عَلَيْهِ سَخَطَ اللّه‏ِ اِلاّ اَنْ يَتُوبَ اَلا وَ اِنّهُ اِنْ ماتَ عَلى غَيْرِ تَوْبَةٍ حاجَّهُ القُرْآنُ يَوْمَ القيامَةِ، فَلا يُزا يِلُهُ اِلاّ مَدْحُوضاً».

پيامبر اكرم صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: كسى كه قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد يا محبّت و زينت دنيا را بر آن برترى دهد مستوجب خشم الهى مى‏شود مگر اينكه توبه كند، و اگر بدون توبه بميرد، روز قيامت قرآن با او به محاجّه برمى‏خيزد و تا او را محكوم نكند دست برنمى‏دارد.

بخش سوّم:

آمـوزش قــرآن

آمـوزش قـرآن

20 قالَ النَّبىُ صلي الله عليه و آله: «خِيارُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَهُ».

پيامبر اكرم صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: بهترين شما كسى است كه قرآن آموزد و آن را آموزش دهد.

ارزش آموزش قــرآن

21 عَنْ اَبى عَبدِاللّه‏ِ عليه ‏السلام قالَ: «مَنْ تَعَلَّمَ مِنْهُ حَرْفاً ظاهِراً، كَتَبَ اللّه‏ُ لَهُ عَشْرَ حَسَناتٍ، وَ مَحا عَنْهُ عَشْرَ سَيِّئاتٍ، وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجاتٍ، قالَ لا اَقُولُ بِكُلِّ آيَةٍ، وَ لكِنْ بِكُلِّ حَرْفِ باءٍ، اَوْتاءٍ اَوْشِبْهِهِما».

امام صادق عليه ‏السلام فرمود: اگر كسى از قرآن يك حرف بياموزد، خداوند براى او ده حسنه مى‏نويسد، و ده گناه از او مى‏بخشد، و ده درجه او را بالا مى‏برد، فرمود: نمى‏گويم، در مقابل هر آيه، بلكه در مقابل هر حرفى مانند «باء» يا «تا» يا همانند آنها.

ثمرات يادگيرى قــرآن

22 قـالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «اِنْ اَرَدْتُمْ عَـيْشَ السُعَداء، وَ مَـوْتَ الشُـهَداءِ، وَالنَـجاةَ يَـوْمَ الْحَـشْرِ، وَ الظِّلَّ يَـوْمَ الحَرُورِ، وَالهُـدى يَوْمَ الضَّـلالَةِ، فَادْرِسُـوا القُـرْآنَ، فَاِنَّهُ كَـلامُ الرّحْمـنِ، وَحِرزٌ مِنَ الشَّيـطانِ وَ رُجْحـانٌ فىِ‏الميـزانِ».

پيامبر اكرم صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: اگر خواستار زندگى سـعادتمندان، و مـرگ شهيدان و نجات روز محـشر، و سـايه در روز قـيامت و هـدايت در روز گـمراهى هستيد پس قـرآن بياموزيد، زيرا آن گفـته خـداى مهربان و ايمنى از شيـطان و موجب برترى و وزنه خوبـيهاى شـما است.

فهم قرآن همراه آمـوزش

23 قالَ عَلىٌّ عليه ‏السلام: «تَعَلَّمُوا القُرآنَ فَاِنَّه اَحْسَنُ الحَديثِ، وَ تَفَقَّهُوا فيه فَاِنَّهُ رَبـيعُ القُلُوبِ، وَاسْتَـشْفُوا بِنُـورِهِ، فَـاِنَّهُ شِـفاءُ الصُّـدُورِ، وَ اَحْسِـنُوا تِـلاوَتَهُ فَاِنَّهُ اَنْـفَعُ الْقِـصَصِ».

حضرت على عليه ‏السلام فرمود: قـرآن را بيـاموزيد كه نيـكوترين گفـتار است، و در آن دانـا و آگاه شـويد كه بـهار دلهـاست و از نور آن شـفا بخواهيد، كه شـفا بخـش دلهـاست، آن را خـوب بخوانيد چون مفيدترين قصّـه‏هاسـت.

مؤمن و آموزش قــرآن

24 عَنْ اَبى عَبدِاللّه‏ِ عليه‏ السلام قالَ: «يَنْبَغى لِلْمُؤمِنِ اَنْ لا يَمُوتَ حَتّى يَتَعَلَّمَ القرآنَ، اَوْ يَكُونَ فى تَعَلُّمِهِ».

امام صادق عليه ‏السلام فرمود: شايسته است كه انسانِ مؤمن نميرد تا قرآن را بياموزد يا در حال آموزش آن باشد.

بخش چهارم:

قـرائت قـرآن

روخوانى قـرآن

25 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «اَفْضَلُ عِبادَةِ اُمَّتى قِراءَةُ القُرْآنِ نَظَراً».

رسول خدا صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: برترين عبادت امّت من روخوانى قرآن است.

فضيلت قـرائت قــرآن

26 قالَ رَسُولُ‏اللّه‏ِ صلي الله عليه و آله: «يا سَلْمانُ عَلَيْكَ بِقَراءَةِ القُرآنِ فَاِنَّ قَراءَتَهُ كَفّارَةٌ لِلذُّنُوبِ، وَ سَتْرَةٌ مِنَ النّارِ، وَ اَمانٌ مِنَ الْعَذابِ».

رسول خدا صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: اى سلمان! بر تو باد خواندن قرآن، زيرا قرآن خواندن كفّاره گناهان و سپرى در مقابل آتش و بازدارنده از عذاب است.

روزى پنجاه آيه

27 عَنْ اَبى عَبْدِاللّه‏ِ عليه‏ السلام قالَ: «اَلقُرْآنُ عَهْدُاللّه‏ِ اِلى خَلْقِهِ، فَقَدْ يَنْبَغى لِلْمَرْءِ المُسْلِمِ اَنْ يَنْظُرَ فى عَهْدِهِ، وَ اَنْ يَقْرَأ مِنْهُ فى كُلِّ يَوْمٍ خَمْسينَ آيةً».

امـام صـادق عليه ‏السلام فرمود: قـرآن، عـهدنامه خدا به بنـدگان اوست، پس شايسته است مســلمان در عـهدنـامـه‏اش بـنگرد، و روزى پنـجـاه آيـه از آن بخـواند.

انس با قـرآن در جـوانى

28 عَنْ اَبى عَبْدِاللّه‏ِ عليه‏ السلام قالَ: «مَنْ قَرَءَ القُرْآنَ وَ هُو شابٌّ مُؤْمِنٌ اِخْتَلَطَ القُرْآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ، وَ جَعَلَهُ اللّه‏ُ مَعَ السَفَرَةِ الكِرامِ البَرَرَةِ وَ كانَ القُرآنُ حَجيجاً عَنْهُ يَوْمَ القيامَةِ».

امـام صـادق عليه ‏السلام فرمود: مؤمـنى كه در جـوانى قـرآن بخـوانـد، قـرآن با گـوشت و خـون او مـخــلوط مـى‏شــود، و خــدا او را بــا ســفيـران بـزرگـوار و نيـكوكار قـرار مـى‏دهـد و روز قيـامت قـرآن مـدافـع اوسـت.

رمضان بهار قـرآن

29 عَنْ اَبى جَعْفَرٍ عليه‏ السلام قالَ: «لِكُلِّ شَى‏ءٍ رَبيعٌ وَ رَبيعُ القُرْآنِ شَهْرُ رَمَضانَ».

امام باقر عليه ‏السلام فرمود: هـر چيـزى بـهارى دارد و بـهار قـرآن مـاه مـبارك رمـضـان اسـت.

قــرآن در ماه رمضان

30 قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: «وَ مَنْ تَلافيه آيَةً مِنَ القُرْآنِ، كانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِمَنْ خَتَمَ القُرْآنَ فى غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ».

رسول خدا صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: كسى كه در ماه مبارك رمضان يك آيه قرآن بخواند پاداش او همانند كسى است كه قرآن را در ماههاى ديگر ختم كرده است.

خانه و قرآن

31 قالَ رَسُولُ اللهِ صلي الله عليه و آله: «اِنَّ البَيْتَ اِذا قُرِءَ فيهِ القُرْآنُ، حَضَرَتْهُ المَلائِكَةُ، وَتَنَكَّبَتْهُ الشَياطينُ، وَ اتَّسَعَ بِاَهْلِهِ، وَكَثُرَ خَيرُهُ، وَ قَلَّ شَرُّهُ. وَ اِنَّ البَيْتَ اِذا لَمْ يُقْرَأْ فيهِ القُرْآنُ، حَضَرَتْهُ الشَياطينُ، وَتَنَكَّبَتْهُ المَلائِكَةُ، وَ ضاقَ بِاَهْلِهِ، وَكَثُرَ شَرُّهُ، وَ قَلَّ خَيْرُهُ».

پيامبر خدا صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فرمود: خانه‏اى كه در آن قرآن خوانده شود فرشتگان وارد آن مى‏شوند، و شيطانها از آن دور مى‏شوند، و اهل آن در آسايش قرار مى‏گيرند و به خير و بركت آن خانه افزوده مى‏شود و از بديها و آفات آن خانه كاسته مى‏شود. و خانه‏اى كه در آن قرآن نخوانند، محلّ حضور شياطين و دورى فرشتگان مى‏شود و بر اهلش تنگ مى‏شود و شرّش بسيار و خيرش اندك خواهد شد.

نورانيت خانه و قــرآن

32 قالَ الصادِقُ عليه ‏السلام: «اِنَّ البَيْتَ اِذا كانَ فيهِ المُسْلِمُ يَتْلوُ القُرْآنَ يَتَراءاهُ اَهْلُ السَماءِ كَما يَتَراءى اَهُلُ الدُّنيا اَلْكَوْكَبَ الدُرِّىَّ فى السَّماءِ».

امام صادق عليه ‏السلام فرمود: خانه‏اى را كه مسلمانى در آن است و قرآن تلاوت مى‏كند اهل آسمان آنرا مى‏بينند همانگونه كه مردم دنيا ستاره نورانى را در آسمان مى‏بينند.